Ziekten

Malawi / Tanganyika Bloat

Symptomen:

Aangenomen wordt dat Bloat wordt veroorzaakt door een flagellaat ( een eencellig dierlijk organisme, een protozoön ). Deze flagellaten worden aangetroffen in het darmkanaal van alle Malawi en Tanganyika cichliden, maar als regel doen zij daar geen kwaad, omdat het immuniteitssysteem van de vissen de aantallen waarin zij voorkomen beperkt houdt. Onder stressvolle omstandigheden kan dat evenwicht gemakkelijk verstoord worden en dan kan de vis zijn weerstand tegen een flagellaten aanval verliezen. Dat leidt vaak tot bloat.

Fase 1

De vis eet niet goed. Hij neemt wel voedsel in de bek, maar dat spuugt hij weer uit. Hij probeert tevens om zich ergens in het aquarium te verbergen.

Fase 2

De vis lijkt te kuchen ( probeert iets uit zijn bek te verwijderen ).

Fase 3

Draadvormige, witte uitwerpselen worden zichtbaar en hangen gedurende een lange periode aan de buik.

Fase 4

De vis zwelt op en sterft ( als regel sterven geïnfecteerde vissen voordat zij opzwellen ). Met deze aandoening kunnen ook andere vissen besmet raken, maar dat proces verloopt nogal langzaam. Normalerwijze zijn hooguit twee exemplaren gelijktijdig geïnfecteerd met deze ziekte.

Behandeling:

Bloat kan tijdens de eerste fases gemakkelijk worden genezen, maar een behandeling wordt min of meer onmogelijk wanneer het dier de laatste fase bereikt heeft. Medicijnen die werkzaam zijn tegen flagellaten bevatten metronidazole of dimetridazole.

Het komt vaak voor dat het immuunsysteem zo zeer is gereduceerd, dat de vis ook is geïnfecteerd met een bacteriële ziekte.

De negatieve effecten van een behandeling:

Je moet altijd voor ogen houden dat medicijnen niet alleen de slechte bacteriën en flagellaten doden, maar ook de goede. Vissen hebben sommige bacteriën nodig, terwijl de aanwezigheid van andere, in de zandbodem en in het filter, noodzakelijk is voor het behoud van het biologisch evenwicht in je aquarium.

Medicijn:

Sera Bactopur Direct

Ankerwormen

Oorzaak:

Parasieten zijn Lernaea soorten die behoren tot de lagere kreeften.

Zichtbare symptomen:

Ankerwormen zijn wormachtige diertjes met twee eierzakjes aan het achtereind. Ze boren zich door de huid van vissen en dan hangen alleen de eierzakjes nog buiten. Door infectie kan er op de plaats van aanhechting een zweer ontstaan. Ernstige aantastingen kunnen gewichtsverlies en zelfs de dood tot gevolg hebben.

Optreden van de parasieten:

De parasieten komen het vaakst voor bij pas geïmporteerde vissen. In aquaria krijgt men er niet vaak mee te maken maar wel bij vijvervissen. Ankerwormen kunnen voorkomen bij goudvissen en de grotere cichliden. De kans is het grootst in de zomermaanden.

Mannelijke Lernaea leven slechts kort. Ze sterven nadat ze voor de bevruchting hebben gezorgd. De wijfjes leven langer en het zijn deze wijfjes met hun eierzakjes die men het meest op vissen aantreft. Uit de eitjes komen vrijlevende larven die na een aantal vervellingen het volwassen stadium bereiken. De jonge larven kunnen minstens vijf dagen zonder een gastheer leven. De Lernaea wijfjes kunnen overwinteren op de gastheer maar ook overwinteren in eindstadium komt voor.

Behandeling:

Effectief is het gebruik van een organofosforinsekticide zoals metriphonaat voor het elimineren van de vrijzwemmende larven en de volwassen, aangehechte Lernaea kunnen met de hand worden verwijderd. Voeg een passende dosis van het middel toe aan het water van de vijver of aquarium. Haal elke aangetaste vis afzonderlijk uit het water voor een behandeling. Met behulp van een pincet worden de Lernaea snel en toch zorgvuldig verwijderd. Plaats het pincet zo dicht mogelijk bij de aanhechtingsplaats en trek de ankerworm eruit. Dep daarna de desbetreffende plek en omgeving met mercurochroom of gelijkwaardig antiseptisch middel. Na een week of twee zal een herhaling van deze behandeling nodig zijn. Houd de vis gedurende de behandeling in een zachte, vochtige doek, in bedwang en zorg dat de vis voor elke behandeling slechts enkele minuten uit het water hoeft.

Wattenziekte

Oorzaak:

Gewoonlijk Flexibacter bacteriën

Zichtbare symptomen:

Meestal vallen het eerst witachtige vlekken op rond de mond of aan de vinnen of op het lichaam van de vis. Naarmate de ziekte voortschrijdt verschijnen er typische, witte wattenpluizen in de mondstreek. Op het lichaam kunnen roodachtige zweren verschijnen en de vinnen worden rafelig. Bij schubloze vissen zitten er roodachtige randen rond de zweren. Aangetaste vissen ( vooral de levendbarende soorten ) tonen vaak een slingerende zwemwijze en ze verliezen hun eetlust en vermageren.

Optreden van de ziekte:

De ziekte komt vooral voor bij pas geïmporteerde zoetwatervissen en bij zoetwatervissen die in slechte conditie zijn. In het laatste geval is er vaak sprake van een slechte verzorging van de vijver of aquarium. Een plotselinge verandering van de waterkwaliteit of ongeschikt water in het algemeen kan de ziekte teweegbrengen bij vissen die gezond bleken. Ook overbevolking of onregelmatige waterverversing kunnen oorzaken zijn.

Behandeling:

In het begin is de ziekte beperkt tot het uitwendige van de vis en dan is behandeling mogelijk met een antibacterieel middel of met een middel op basis van fenoxyethanol. In ernstige gevallen of in gevallen waarin ook inwendige organen zijn aangetast moet de vis worden behandeld met een antibioticum.

Medicijn:

eSHa 2000

Buikwaterzucht

Oorzaak:

Infecties door bacteriën of virussen, stofwisselingsstoringen en / of verkeerde voeding.

Zichtbare symptomen:

Duidelijk opgezette buik, uitstekende schubben, roodkleuring aan de basis van vinnen, zweren op het lichaam en lange bleke uitwerpselen. Aangetaste vissen kunnen hun eetlust verliezen en donkerder van kleur worden. De kieuwen worden bleek en de ogen kunnen uitpuilen. Vloeistof kan zich in de lichaamsholte ophopen.

Optreden van de ziekte:

Buikwaterzucht treedt vooral op onder ongunstige omstandigheden bij vissen die om de een of andere reden in minder goeie conditie zijn.

Behandeling:

Vanwege de onzekere oorzaken is een juiste behandeling moeilijk voor te schrijven. Aangetaste vissen kunnen het best worden ondergebracht in een afzonderlijke bak met goed voer en onder ideale omstandigheden. Treedt er geen verbetering op dan kan een antibioticum met breed spectrum of een gelijkwaardig middel worden gebruikt.

Medicijn:

Sera Bactopur Direct, eSHa 2000

Vinrot

Oorzaak:

Gewoonlijk verschillende bacteriën, zoals Aeromonas, Pseudomonas en myxobacteriën.

Zichtbare symptomen:

Gespleten, gerafelde of gehavende vinnen, vaak met een witte rand er aan. Tegelijk kunnen er symptomen van wattenziekte zijn door Flexibacter bacteriën.

Optreden van de ziekte:

Vinrot treedt altijd op bij vissen die door de een of andere oorzaak in minder goede conditie zijn. De vissen kunnen recentelijk zijn geïmporteerd, ruw zijn behandeld of bij een gevecht betrokken zijn geweest en daarbij in de vinnen gebeten. Ook overbevolking, minder goede waterkwaliteit en slechte voeding bevorderen het optreden van vinrot.

Behandeling:

Met een geschikt bacteriedodend middel van een goed merk is genezing mogelijk. Het toevoegen van wat aquarium zout kan vinrot helpen voorkomen bij sommige zoetwatervissen zoals levendbarenden die normaal in brak water leven. Antibiotica en andere antibacteriele middelen zullen in hardnekkige gevallen moeten worden gebruikt. Allereerst moet worden gezorgd voor optimale omstandigheden waardoor vinrot wordt voorkomen.

Medicijn:

eSHa 2000, Sabbactisun

Schimmel op vissen en eieren

Oorzaak:

Verschillende soorten waterschimmels: o.a. Saprolegnia en Achlya

Zichtbare symptomen:

Grijze, bruine of witte aangroeisels of pluizen die op watten lijken op de huid of de vinnen van zoet en brakwatervissen. Bij zoutwatervissen komen problemen met uitwendige schimmels zelden voor. Gewoonlijk begint de aantasting als een kleine vlek die zich echter zonder behandeling uitbreidt en de vis kan doden. Ook op de eitjes kan schimmel voorkomen.

Optreden van de ziekte:

Schimmels en sporen van schimmels komen veel voor in vochtige milieus, vooral als er ook nog veel rottend, organisch materiaal aanwezig is. De sporen kunnen de ziekte van de ene vis op de andere overbrengen maar een onbeschadigde, gezonde vis is beschermd door een slijmlaagje. Pas als dat laagje niet meer intact is ( door ruw hanteren van de vis, door vechten of andere activiteiten ) krijgen de sporen een kans. Schimmelziekten kunnen ook optreden als de vis letsels heeft opgelopen door andere ziekten, zoals witte stip of zweren. Bevorderend werken een plotselinge temperatuurverandering, onhygienische omstandigheden in het aquarium en slechte waterkwaliteit. Schimmel zal ook voorkomen op de dode eitjes van vissen en ze zullen zich vandaar verspreiden op nabijgelegen, gezonde eitjes, waarbij het hele legsel verloren kan gaan.

Behandeling:

Als de eerste tekenen van schimmel op een vis worden waargenomen moet een behandeling worden gegeven met een schimmeldodend middel van een goed merk. Licht aangetaste vissen kunnen in het aquarium worden behandeld. Ernstig aangetaste vissen worden overgebracht in een aparte behandelbak.

Om schimmel op de eitjes te voorkomen moeten alle dode eitjes ( donker, ondoorschijnend ) meteen met een pincet of pipet worden verwijderd. Schimmelbestrijdende middelen zijn in de handel maar lees voor gebruik de instructie op de verpakking. Sommige aquariumliefhebbers geven de voorkeur aan het gebruik van methyleenblauw bij het voorkomen en bestrijden van schimmel op eitjes. Dit middel is gewoonlijk niet schadelijk voor de vissen maar kan zeker veilig worden gebruikt bij eitjes die men gescheiden van volwassen vissen laat uitkomen. Natuurlijk moet ter voorkoming van schimmelziekte gezorgd worden voor optimale omstandigheden in vijver of aquarium.

Medicijn:

eSHa 2000, Sabbactisun, Binox

Kieuwziekte

Oorzaak:

Kieuwproblemen kunnen worden veroorzaakt door bepaalde schimmels ( Branchiomycetes ), bacteriën, eencellige diertjes en door kieuwwormen ( zoals Dactylogyrus ). Daarnaast speelt ook de waterkwaliteit een grote rol.

Zichtbare symptomen:

Aanwijzingen zijn snelle adembewegingen; gezwollen kieuwen en verkleuring van kieuwplaatjes met overvloedige slijmafscheiding. Aangetaste vissen verliezen eetlust en liggen zonder beweging in de bak of happen naar lucht aan het wateroppervlak.

Optreden van de ziekte:

Vaak komen problemen voor bij pas geïmporteerde vissen onder minder gunstige omstandigheden gehouden, of in een aquarium of vijver die slecht is onderhouden. Slechte beluchting en / of filtratie, te groot aantal vissen en het niet regelmatig gedeeltelijk verversen van het water bevorderen het optreden van bedoelde problemen. Anderzijds zal een totale verversing met onbehandeld leidingwater de tere kieuwplaatjes sterk irriteren en meer kwetsbaar maken voor infecties.

Behandeling

Het water zal in een betere conditie moeten worden gebracht. Beetje voor beetje wordt 25 tot 50 % van het water ververst met water dat vooraf geschikt is gemaakt. Zo nodig wordt een bacteriedodend middel toegevoegd. Brengen deze maatregelen geen verbetering of zijn er kieuwparasieten aanwezig, dan zal een behandeling nodig zijn met een organofosforverbinding zoals metriphonaat, formaline ofwel een koperbehandeling. Deze middelen kunnen giftig zijn voor ongewervelde dieren en / of voor sommige vissoorten. Kieuwschimmel veroorzaakt door Branchiomycetes is erg moeilijk te behandelen. Zorgvuldige controle van de waterkwaliteit en het geregeld gedeeltelijk verversen helpt dit soort problemen voorkomen.

Medicijn:

eSHa 2000, Cerpofor Dactycid, Camacell, Parazoryne

Gaatjesziekte

Oorzaak:

Meestal het zweepdiertje ( Hexamita, ook bekend als Octomitus ).

Zichtbare symptomen:

Kleine gaatjes verschijnen in het lichaam maar vooral in de kopstreek. Het zijn net kleine vulkaankratertjes want vaak komen er geelachtige, kazige slijmdraden uit, waardoor het soms lijkt of de vis is aangetast door een soort wormen. Aangetaste vissen verliezen hun eetlust en vermageren sterk, vooral aan de buikzijde. De uitwerpselen zijn bleek en draderig. Wondjes kunnen zich ook ontwikkelen aan de basis van de vinnen en aan de zijlijn. Gelijksoortige symptomen komen ook voor bij een ziekte die bij doktersvissen ( Acanthuridae ) vaak voorkomt als aantasting van kop en zijlijn.

Optreden van de ziekte:

Heximita zweepdiertjes tasten gewoonlijk in lichte vorm de darmen aan van een reeks koudwater en tropische vissen. Dit komt vooral voor bij cichliden, zoals discusvissen, maanvissen, pauwoog cichliden en ook bij goeramis. Onder bepaalde omstandigheden zoals overbevolking, laag zuurstofgehalte, onhygiënische toestanden, temperatuurschommelingen en slechte voeding kunnen de zweepdiertjes zich echter sterk vermeerderen en dan de bovenbeschreven symptomen veroorzaken. Ook aantasting van kop en zijlijn bij de doktersvis zal een complexe ziekte zijn die te maken heeft met een slechte voeding. Bijvoorbeeld gebrek aan vitamine C en ook verband houdt met factoren in het milieu.

Behandeling:

Het best kan de ziekte worden behandeld met middelen die aan het voer worden toegevoegd. Helaas verliezen aangetaste vissen echter hun eetlust en bovendien is het mengen van geneesmiddelen door kleine hoeveelheden voer nogal moeilijk. Er zijn ook middelen die aan het water kunnen worden toegevoegd. Op lange termijn gezien is het belangrijk om alle pas aangeschafte vissen een tijd in quarantaine te houden, geschikte preventieve middelen te gebruiken en alle ziektebevorderende factoren zoveel mogelijk uit te schakelen.

Medicijn:

Cerpofor Flagellex, eSHa 2000, Sabbactisun

Voedingsstoringen

Oorzaak:

Niet correct symptomen

Zichtbare symptomen:

De symptomen verschillen met de aard van de problemen. Een dieet met een tekort aan eiwitten zal bijvoorbeeld een minder snelle groei veroorzaken en mogelijk een kromgroeien van de wervelkolom. Een overmaat aan koolhydraten of vetten zal echter heel andere verschijnselen te zien geven: bijvoorbeeld problemen met de lever, bloedarmoede of zelfs een verhoogde gevoeligheid voor bepaalde infectieziekten. Ook vissen kunnen een tekort aan vitamines hebben. Een gebrek aan vitamine A zal leiden tot een slechte groei, blindheid of bloedingen aan de basis van de vinnen. Een vitamine B tekort kan blijken uit symptomen als abnormale kleur, ongewone zwembewegingen waarbij perioden van opgewondenheid worden afgewisseld door perioden van krachteloosheid van verlamming.

Een tekort aan vitamine C kan huidbeschadigingen en het kop en zijlijnsyndroom veroorzaken, vooral bij zeevissen. Over de behoefte aan mineralen bij vissen is maar weinig bekend. Een dieet met onjuiste hoeveelheden calcium, magnesium en kalium zal echter aanleiding geven tot nier en darmproblemen.

Optreden van de problemen:

Bij vissen in de vrije natuur komen voedingsstoringen zelden voor en dat geldt nog meer voor vissen in vijvers en aquaria die een gevarieerd dieet krijgen van voer van goede kwaliteit. De waarde van dit voer voor de gezondheid van de vissen blijkt wel uit het feit dat voedingsstoringen in de aquaria en vijvers weinig voorkomen.

Behandeling:

Door een goed gevarieerd dieet kunnen problemen worden voorkomen. Mocht er toch eens iets mis gaan dan is er speciaal voer; bijvoorbeeld gedroogd, ingevroren en zelfs bestraald voer, waardoor het mogelijk is het dieet van voer in vlokken, kruimels en poeders aan te vullen of te variëren. Er is speciaal voer op basis van groente en voer bestaande uit tubifex, daphina en garnalen dat op deze wijze veilig gevoerd kan worden. Het is natuurlijk erg belangrijk dat de vissen niet overvoerd worden door dit geconcentreerde droge voer. Daarnaast zal het niet opgegeten voer zich in aquarium of vijver ophopen en dat kan schadelijk werken op de waterkwaliteit.

Medicijn:

Optima

Lichamelijk letsel

Oorzaken:

Vissen kunnen door allerlei oorzaken verwondingen oplopen door bijvoorbeeld ruw hanteren, door gevechten, door vervoer van geïmporteerde vissen of door aantasting door parasieten.

Zichtbare symptomen:

Het meest opvallend zijn verlies van schubben of kleur, gespleten of gerafelde vinnen en wonden aan huid of mond. Ernstig beschadigde vissen worden lusteloos; de vissen liggen in een rustig hoekje van het aquarium of vijver. Volgt er geen behandeling dan kunnen de wonden geïnfecteerd worden door parasieten, schimmels of bacteriën.

Behandeling:

Allereerst zal de oorzaak van de beschadiging moeten worden opgespoord en geëlimineerd. Zo zal bijvoorbeeld voorkomen moeten worden dat de vinnen verward raken in een schepnetje of er zullen meer schuilhoekjes moeten zijn om gevechten te voorkomen. Behandel licht beschadigde vissen in het zoetwater aquarium met een middel tegen bacterie infecties. Isoleer ernstig verwonde vijver en aquarium vissen in een aparte bak voor een behandeling met een middel tegen bacteriën plus water dat in optimale conditie is gebracht of met een antibacteriemiddel plus een kleine hoeveelheid zout. Tegelijk kan goed gelet worden op verdere symptomen. Hieruit kan namelijk blijken dat er sprake is van een ernstiger probleem met bacteriën of parasieten, waarvoor een andere aanpak nodig is. Wat de bacteriën betreft kan een behandeling met antibiotica nodig zijn. Verwondingen behandelt men met een antiseptisch middel zoals bijvoorbeeld mercurochroom.

Medicijn:

eSHa 2000, Binox

Uitpuilende ogen ( Exophthalmus )

Oorzaak:

Er zijn verschillende factoren in het spel: bacteriële infectie, aantasting door parasieten, slechte waterkwaliteit en storingen in het metabolisme.

Zichtbare symptomen:

Een of beide ogen puilen op ongewone manier uit. Bedoeld zijn hier niet de moorgoudvis en de telescoopvis; goudvissen die speciaal gekweekt zijn om de uitpuilende ogen.

Optreden van problemen:

De ziekte treedt gewoonlijk slechts bij een of twee vissen in vijver of aquarium op en blijkt dus zelden erg besmettelijk te zijn. De ziekte houdt een korte tijd aan en verdwijnt dan vaak weer. Zijn er verscheidene vissen waarbij plotseling bedoelde symptomen optreden, dan zal waarschijnlijk de waterkwaliteit te wensen overlaten ofwel er is van een infectie sprake.

Behandeling:

Het kan nodig zijn aangetaste vissen te isoleren voor een behandeling met een antibioticum met breed spectrum. Bij voorkeur wordt een injectie met het middel gegeven. Een antibioticum zal echter slechts effect hebben als de symptomen verband houden met een infectie door bacteriën. Een alternatieve aanpak, waarbij uitgegaan wordt van het weinig of niet betaste vissen maar de omstandigheden in vijver of aquarium optimaal te maken. Geef daarbij de vissen een goed en gevarieerd dieet. Blijkt de ziekte zich toch uit te breiden, isoleer dan de aangetaste vissen. Blijken de zieke vissen veel pijn te hebben, dan komt een pijnloze dood in aanmerking.

Medicijn:

eSHa 2000, Sabbactisun

Slijmerige, troebele huid

Oorzaak:

Bij zoetwatervissen kunnen hierbij verschillende externe parasieten betrokken zijn; zoals protozoa: Ichthyobodo / Costia, Trichodina en Chilodonella of van de Monogena groep van de platwormen bijvoorbeeld Gyrodactylus. Infecties met witte stip ( Ichthyophthirius ) kunnen ook aanwezig zijn.

Zichtbare symptomen:

Op het lichaam ontstaat door overmatige slijmvorming een grijswitte laag. Dat is vooral opvallend over de ogen en op plekken van de huid die donker van kleur zijn. Op de flanken van de vis kunnen roodachtige plekken ontstaan, terwijl tegelijk de kieuwen kunnen opzwellen waardoor de vis snelle adembewegingen maakt. Ernstig aangetaste vissen zijn lusteloos. Ze liggen op de bodem en schuren zich af en toe tegen stenen. Secundaire infecties met bacteriën treden vaak op.

Optreden van ziekte:

Gewoonlijk bij vissen in slechte omstandigheden: overbevolking, slechte waterkwaliteit, incorrecte voeding. De ziekte gaat over van vis op vis en tast vooral koudwatervissen aan in het voorjaar, als de temperatuur begint te stijgen.

Behandeling:

Om te beginnen kan men zoetwatervissen die aangetast zijn een kuur geven met een betrouwbaar middel tegen witte stip. Leidt dit niet tot verbetering binnen 5 tot 7 dagen voer dan een waterverversing uit van 50 % en neem een middel tegen parasieten gebaseerd op formaline of een organofosforverbinding, zoals metriphonaat. Helaas kunnen bepaalde vissoorten laatst genoemd middel niet goed verdragen.

medicijn:

eSHa 2000, Binox

Zwemblaasaandoeningen

Oorzaak:

Verschillende factoren spelen hierbij een rol zoals plotselinge veranderingen in de watertemperatuur. Vaak is er ook een infectie door bacteriën.

Zichtbare symptomen:

Vaak is alleen maar waar te nemen dat een vis moeite heeft de positie in het water te handhaven. De zieke vis helt naar een zijde licht over of drijft op een zijde of op de rug.

Optreden van de aandoening:

Vaak treedt de aandoening tamelijk spontaan op waarbij de andere vissen in vijver of aquarium niet blijken te worden aangetast. Gekweekte siervissen ( vooral goudvissen ) schijnen er speciaal vatbaar voor te zijn en hebben ook vaak misvormde zwemblazen.

Behandeling:

Daar de juist oorzaak of oorzaken van de problemen niet bekend zijn kan ook niet gemakkelijk een betrouwbare behandeling worden aanbevolen. Soms kan er verbetering in de situatie optreden als de vis wordt overgebracht in een ziekenbak met ondiep water, dat ongeveer 5 graden warmer is dan het water in aquarium of vijver. Voor geval dat er bacteriën bij betrokken zijn kan in de ziekenbak een antibacteriemiddel worden gebruikt. Het toevoegen van wat zout kan nuttig zijn. Vissen die zich ondanks deze maatregelen ellendig blijken te voelen, kunnen beter pijnloos worden gedood.

Medicijn:

Sera Bactopur Direct, water therapie ( zie link )

Fluweelziekte of koraalvisziekte

Oorzaak:

Parasitaire, eencellige organismen die bekend zijn als dinoflagellaten: Amyloodinium bij zoutwatervissen en Oodinium bij zoetwatervissen.

Zichtbare symptomen:

Een geelachtig grijs laagje op huid en vinnen. De vissen kunnen langs stenen gaan schuren en maken snellere kieuwbewegingen. In ernstige gevallen gaat de eetlust verloren en liggen de vissen bewegingloos in het water terwijl de huid kan afschilferen. Verwarring met andere ziekten is mogelijk zoals met witte stip, maar bij de hier bedoelde ziekte lijkt de vis vaak besprenkeld met goudstof. De ziekte wordt ook wel zand of peperstip genoemd. De koraalziekte is een gelijksoortige ziekte bij tropische zee vissen.

Optreden van de ziekte:

Meestal zullen de parasieten met nieuwe vissen in het aquarium worden gebracht. Volwassen parasieten laten de vis los en kapselen op de bodem in. In dat kapsel worden na een aantal delingen zwermsporen met zweepdraden gevormd. Deze kunnen opnieuw een vis infecteren. De zwermsporen kunnen echter minstens 24 uur en mogelijk verscheidene dagen zonder gastheer. Tenslotte vestigen ze zich op de huid of op de kieuwen. Bij ernstige aantasting van de kieuwen kan de vis sterven. Vooral hardnekkig blijkt de ziekte te zijn bij killivissen, enkele Anabantidae ( labyrintvissen ), goudvissen en wat de koraalziekte betreft uiteraard de koraalvissen.

Behandeling:

Bij zoetwatervissen kan genezing worden bereikt met een middel tegen fluweelziekte, een middel tegen witte stip of een breedspectrum antiparasietenmiddel. Ze zijn onder verschillende merknamen in de handel. De behandeling kan plaatshebben in aquarium of vijver maar ernstig aangetaste vissen brengt men voor behandeling over naar een ziekenbak.

Medicijn:

Exit, Tetra Medica ContraIck, Parazoryne, Binox

Problemen met de waterkwaliteit

Oorzaak:

Onjuiste of sterk variërende conditie van het water; vooral de pH, de hardheid, het soortelijk gewicht / relatieve dichtheid en de temperatuur. Daarnaast zijn belangrijk: het gehalte aan nitrieten, ammoniak, andere schadelijke stoffen en natuurlijk ook het zuurstofgehalte.

Zichtbare symptomen:

De effecten van een niet goede water kwaliteit kunnen variëren van geringe afwijkingen van het normale gedrag van vissen tot verlies van vissen op grote schaal. In acute situaties zullen de meeste vissoorten in vijver of aquarium zich plotseling ongewoon gaan gedragen. De symptomen kunnen zijn eigenaardig zwemgedrag, snelle kieuwbewegingen, inactieve perioden afgewisseld door springende bewegingen, luchthappen aan het wateroppervlak, uitpuilende of troebele ogen. De dood kan hierop volgen. In chronische situaties zal een iets minder goede waterkwaliteit leiden tot verlies van kleur, verlies van eetlust en een grotere gevoeligheid voor bijvoorbeeld vinrot en schimmel. Onder dergelijke omstandigheden zullen ook de voortplantingsresultaten magertjes zijn of geheel uitblijven.

Optreden van de problemen:

Problemen met de waterkwaliteit doen zich vooral voor in nieuw ingerichte aquariums of vijvers of als het onderhoud van waterpartijen te wensen overlaat.

Behandeling:

De problemen kunnen worden voorkomen door een verstandig en regelmatig onderhoud van vijver of aquarium, waartoe een geregelde inspectie van het water behoort. Natuurlijk is het belangrijk om overbevolking en overvoering te vermijden en om te voorkomen dat er giftige of schadelijke stoffen in het water kunnen komen ( bijvoorbeeld: verf, tabaksrook, bestrijdingsmiddelen of kunstmeststoffen uit de tuin ). Natuurlijk zal een correcte verzorging van de vijver of het aquarium noodzakelijk zijn. Wanneer echter vissen tekenen van ziekte door slechte waterkwaliteit beginnen te vertonen dan kan de situatie verbeterd door een waterverversing van 50 tot 75 % onmiddellijk uit te voeren. Dat water moet natuurlijk in de juiste conditie ( correcte temperatuur enz. ) worden gebracht voordat het in de vijver of het aquarium wordt gedaan. In sommige gevallen is het soms beter de vissen over te brengen in een aparte bak met geschikt water om eerst de oorzaken op te sporen.

Medicijn:

Optima

Witte stip

Oorzaak:

Ichthyophthirius multifiliis in zoetwater aquaria en Cryptocaryon in zout water. Beide soorten behoren tot de trilhaardiertjes ( Ciliata ) en gaan vaak vergezeld van andere huid en kieuwparasieten.

Zichtbare symptomen:

Kleine, witte cysten aan de huid, vinnen en kieuwen. Elke cyste kan een doorsnede hebben van een mm, maar sommige vormen samen onregelmatige witte vlekken. Ernstig aangetaste vissen lijken soms besprenkeld met zout of suikerkorreltjes. Ze schuren zich tegen stenen of over de bodem. Kieuwbewegingen zijn versneld. In vijvers verzamelen aangetaste vissen zich vaak in een ondiep gedeelte tussen de planten. Secundaire bacteriële infecties komen algemeen voor.

Optreden van de ziekte:

Volwassen parasieten die zich op de gastheer hebben gevoed, laten zich vallen. Op de bodem van aquarium of vijver kapselen ze zich in. In het kapsel worden door herhaalde delingen zwermsporen gevormd. Deze komen vrij en gaan op zoek naar een gastheer. Ze sterven als dat binnen korte tijd niet lukt. Elk kapsel levert vele honderden van die zwermsporen. De tijd die voor het doorlopen van de gehele levenskringloop nodig is, verschilt met de temperatuur. Bij hogere temperatuur in een tropisch aquarium gaat alles veel sneller. Zo zal Ichthyophthirius ongeveer drie of vier dagen doen over de complete cyclus bij een temperatuur van 21 graden, terwijl dat bij 10 graden minstens vijf weken in beslag zal nemen. Bij lagere temperaturen maakt de parasiet een rustperiode door die een aanzienlijke tijd kan duren. Cryptocaryon is meer afhankelijk van een hoge temperatuur en zal zelden problemen veroorzaken bij temperaturen onder de 20 graden. De relatief grote aantallen vissen in een aquarium of vijver maken het de parasieten natuurlijk nogal gemakkelijk om een nieuwe gastheer te vinden.

Behandeling:

Vastgehecht aan de vis zit de witte stip parasiet net onder de buitenste laag van de huid en is dus moeilijk te verwijderen. Daarom heeft het toevoegen van chemische middelen aan het water van een besmet aquarium tot doel de vrijlevende stadia te bestrijden. Een aantal geschikte middelen tegen witte stip is voor het gebruik in zoetwater onder verschillende merknamen in de handel. Er zijn echter enkele zoetwatervis soorten zoals de clownbotia en schubloze meervallen die wat gevoelig zijn voor enkele van deze middelen. In dat geval kunnen de parasieten onder de duim worden gehouden door de temperatuur te verhogen tot minstens 32 graden gedurende enkele uren, als de vissen dat tenminste kunnen verdragen. Deze behandeling wordt om de drie tot vijf dagen herhaald. Ook zullen de parasieten worden gedood als het aquarium gedurende minstens zeven dagen bij een temperatuur van 20 graden of hoger visvrij wordt gehouden. Witte stip kan geïntroduceerd worden met nieuwe vissen of waterplanten en met levend voer.

Medicijn:

Exit, Tetra Medica ContraIck, Parazoryne

Wormen in de lichaamsholte

Oorzaak:

Parasitaire wormen zoals Cestoda ( lintwormen ) en Nematoda ( rondwormen ).

Zichtbare symptomen:

Lichte aantastingen blijven vaak onopgemerkt en veroorzaken weinig of geen schade. Bij ernstige aantasting kan de buik opzwellen, wat het zwemgedrag beïnvloedt. Inwendige organen kunnen worden beschadigd en de lichaamswand kan scheuren. Lintwormen zijn platwormen die verscheidene centimeters lang kunnen worden. Ze hebben een kop met zuiggroeven of zuignappen en soms ook haken. Afhankelijk van de soort is het lichaam verdeeld in segmenten. Nematoda zijn ronde draadachtige wormen met een geelachtig bruine kleur. Beide soorten parasieten kunnen vrij in de lichaamsholte leven of ze zijn ingekapseld in witachtige cysten.

Optreden van de parasieten:

Deze parasieten komen het meest voor in pas geïmporteerde of in het wild gevangen vissen. Door hun complexe levenscyclus, waarbij twee of drie gastheren nodig zijn, vormen zij zelden een ernstig probleem in aquaria of vijvers.

Behandeling:

Gelukkig vormen deze parasieten zelden een probleem. Een betrouwbare behandeling is trouwens erg moeilijk. Koop geen vissen met symptomen van wormaantasting en vermijd het voeren van levend voer, zoals Cyclops en andere planktondiertjes die tussengastheer zijn voor veel nematoda en cestoda.

Medicijn:

Camacell, Cerpofor Dactycid

Wormen in de darmen

Oorzaak:

Verschillende darmparasieten: Cestoda ( lintwormen ), Nematoda ( rondwormen ) en Acanthocephala. Ook Digenazuigwormen komen hier voor, maar die veroorzaken zelden grote problemen.

Zichtbare symptomen:

Deze ontbreken vaak behalve bij ernstige aantastingen. Daarbij kunnen de vissen mager of juist opgezwollen lijken, terwijl er mogelijk parasieten uit de aarsopening steken. De parasieten komen het meest voor bij vissen die in het wild zijn gevangen en bij pas geïmporteerde vissen. Lintwormen zien er uit als platte, witte, gekronkelde linten die soms duidelijk in segmenten zijn verdeeld. Nematoden hebben een kenmerkend wormachtig uiterlijk. Het zijn cilindrische wormen die enkele centimeters lang kunnen worden. Er zijn ook kleinere soorten. De kleur kan roodachtig bruin zijn. Acanthocephala zijn meestal geelachtig wit en ze hebben een lengte van een tot twee cm. De lichaamsvorm is cilindrisch of wat afgeplat en de kop is kenmerkend uitgerust met een intrekbare, van doorns voorziene slurf. Deze dient als verankering in de darmwand van de gastheer. Een verteringskanaal ontbreekt.

Optreden van de parasieten:

In de meeste gevallen zullen aquarium en vijverliefhebbers aantastingen door deze parasieten niet opmerken. Gewoonlijk hebben ze ingewikkelde levenscyclus met twee of drie tussengastheren. Deze zijn zelden in een aquarium of vijver aanwezig en dus zijn er niet zoveel problemen te verwachten.

Een uitzondering vormt Camallanus. Deze nematode komt voor bij tropische, levendbarende vissen. Problemen ontstaan bij ernstige aantastingen. Camallanus heeft normaal een roeipootkreeftje nodig als tussengastheer maar blijkt ook zonder die tussenstap van vis op vis te kunnen overgaan, minstens gedurende enkele generaties. In sommige situaties worden de vissen soms ernstig aangetast.

Behandeling:

Behandeling zal vaak niet noodzakelijk zijn en ook niet kunnen worden uitgevoerd omdat lichte aantastingen aan de aandacht ontsnappen. De lichte gevallen veroorzaken ook weinig overlast of schade. Zoals boven reeds opgemerkt ontbreken in vijver en aquarium gewoonlijk de nodige tussengastheren. Parasieten die in de darmen van pas geïmporteerde vissen zouden voorkomen, zullen sterven en een nieuwe besmetting is erg onwaarschijnlijk.

Dit geldt dus niet voor Cammallanus rondwormen. Wordt een aantasting met deze parasieten ontdekt dan zal een behandeling met een wormmiddel nodig zijn.

Medicijn:

Camacell, Cerpofor Dactycid